استاندارد سهولت عملکرد محصولات روزمره قسمت 1: طراحی الزامات برای سابقه مصرف و مشخصه های مصرف کننده ISIRI 12570-1

پیش گفتار

استاندارد" سهولت عملکرد محصولات روزمره قسمت 1: طراحی الزامات برای سابقه مصرف و مشخصه های مصرف کننده " که پیش نویس آن در کمیسیون های مربوط تهیه و تدوین شده و در دویست و پنجاه و نهمین اجلاس کمیته ملی استاندارد مهندسی پزشکی مورخ 1388 / 12 / 12 مورد تصویب قرار گرفته است ، اینک به استناد بند یک ماده 3 قانون اصلاح قوانین و مقررات مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، مصوب بهمن ماه 1371 ، به عنوان استاندارد ملی ایران منتشر می شود . برای حفظ همگامی و هماهنگی با تحولات و پیشرفت های ملی و جهانی در زمینه صنایع، علوم و خدمات، استانداردهای ملی ایران در مواقع لزوم تجدید نظر خواهد شد و هر پیشنهادی که برای اصلاح و تکمیل این استانداردها ارائه شود، هنگام تجدید نظر در کمیسیون فنی مربوط مورد توجه قرار خواهد گرفت . بنابراین، باید همواره از آخرین تجدیدنظر استانداردهای ملی استفاده کرد.

منبع و ماخذی که برای تهیه این استاندارد مورد استفاده قرار گرفته به شرح زیر است:

ISO 20282-1,2006 : Ease of operation of everyday products- Part 1: Design requirements for context of use and user characteristics

مقدمه

افزایش در تعداد کالاهای مورد استفاده روزمره با احتساب فن آوری رایانه، پیچیدگی آن ها را بیشتر می نماید. کاربرها نیاز دارند روش استفاده از کالاها را درک کنند تا از کارایی آن ها بهره مند شوند، بنابراین قابلیت استفاده عاملی کلیدی در تعیین موفقیت یک کالا است. هنگامی که پیچیدگی کالا زیاد میشود، چالش کاربر در درک چگونگی کارکردهای مختلف نیز افزایش یافته و برای تولید کننده سخت تر خواهد بود که کالاهایی با قابلیت استفاده کافی تولید نماید.

اغلب جهت مورد استفاده قرار گرفتن کالاهای با قابلیت استفاده پایین، مساعدت سایرین نیاز است و این موضوع موجب نا امیدی کاربرها می شود و هم چنین این امر موجب هزینه های اضافی برای تولید کننده و فروشنده می گردد. بسیاری از شرکتها به اهمیت قابلیت استفاده تولیدهای خود پی برده و متخصص هایی را در این ارتباط در آزمایشگاههای خود استخدام نموده اند. بسیاری از سازمان های آزمون کننده ، قابلیت استفاده بودن را در روشهای ارزیابی منظور نموده اند.

این استاندارد بر اساس موارد نوشته شده در استاندارد ملی ایران شماره 4-5241 منتشر شده در سال 1379 که آئین کار تخصصی و اندازه گیری قابلیت استفاده عمومی است تدوین شده و تعامل کاربر با کالاهایی مورد استفاده روزمره را تأمین می نماید. توجه به کالاهایی که به طور روزمره مورد استفاده قرار می گیرند این واقعیت را منعکس می نماید، که بسیاری از این کالاهایی که به طور مرتب در اطراف خود ملاحظه می کنیم، هنوز اشکالات اساسی قابلیت استفاده بودن را دارند. توجه به واسط کاربر این وضعیت را منعکس می نماید که در شرایطی که عوامل بسیاری می توانند اثرهای مهمی در قابل استفاده بودن کالا داشته باشند، کیفیت واسط کاربر می تواند اثر معنی دار مثبت یا منفی داشته باشد، که این امر تسهیل کننده یا بازدارنده استفاده از کالا خواهد بود.

محصولات روزمره شامل محصولات قابل فروش و محصولات مرسوم می باشند . برای محصولات روزمره تضمین این موضوع که واسط کاربر قادر است کاربر را به اهداف اصلی برساند ، یک مسئله بحرانی می باشد. تمرکز بر اهداف اصلی نتایجی را منعکس می کند که همه کاربرها یا تعداد کثیری از آن ها آرزومند دست یابی به آن ها هستند .

از جمله این اهداف ، استفاده از تلفن برای برقراری یا دریافت یک تماس تلفنی است با استفاده از یک ماشین فروش بلیط برای خریدن یک بلیط قطار و یا استفاده از یک تلویزیون برای دیدن مجموعه و برنامه های تلویزیونی می باشد .
واژه سهولت عملکرد به این زیر مجموعه اشاره می کند که مفهوم قابلیت استفاده و اندازه گیری های خاص ، کاربرها را در تحقق اهداف اصلی آن ها حمایت می کند.

محصولات روزمره برای یک جمعیت کاربر مورد نظر طراحی می گردد ، که به طور کلی فرض می شود شامل مردم با دامنه وسیعی از مشخصه های کاربر است .این استاندارد ملی ایران برای پاسخ گویی به طراحی محصولات روزمره بوده و مشخصه های کاربر را توصیف می کند. با در نظر گرفتن این که جمعیت اشخاص مسن تر در دنیا رو به افزایش است، بدیهی است احتياجات این دسته از کاربرها هنگام طراحی محصولات باید مد نظر قرار گیرد. البته لازم به نوشتن است ، در کشور ما هرم سنی با کشورهای صنعتی متفاوت است.

استاندارد ملی ایران شماره 4-5241: سال 1379 شرح می دهد که قابلیت استفاده محصول با میزانی که کاربرها به نحو موثر، با راندمان و رضایت مندی، قادر هستند از محصولات استفاده کنند ، مرتبط است .
از آن جایی که فعالیت های رسیدن به اهداف استفاده از محصولات روزمره عموما سریع و با پیچیدگی کم همراه است ، بیشترین اهمیت اندازه گیری قابلیت استفاده ، کارایی محصول است.

هدف و دامنه کاربرد

هدف از تدوین این استاندارد ، تعیین الزامات و ارائه توصیه هائی برای طراحی سهولت عملکرد محصولات روزمره می باشد . در جائی که سهولت عملکرد ، به وسیله شرح مشخصه های کاربر مربوط ، زمینه استفاده ، زیر مجموعه ای از مفاهیم مورد اهمیت واسط کاربر را نظارت می کند .

این استاندارد ، برای استفاده در طراحی و توسعه محصولات روزمره به شرح زیر کاربرد دارد :

تعریف سهولت عملکرد . -شرح جنبه های استفاده از زمینه مربوط .

توصیف مشخصه های جمعیت کاربر مورد نظر، که ممکن است بر قابلیت استفاده اثر بگذارد .

کاربرهای مورد نظر، در این استاندارد شامل متخصصان ، ارگونومیست ها، طراحان محصول، طراحان تعامل ، تولید کنندگان محصول و سایر کسانی است که در طراحی و توسعه محصولات روزمره درگیر هستند.

این استاندارد برای محصولات مکانیکی و الکتریکی قابل اجرا است ، که برای دست یابی هدف مورد نظر، به وسیله کاربر به طور مستقیم یا غیر مستقیم (از راه دور) ، به کار گرفته می شود.
این محصولات حداقل در یکی از طبقه بندی های زیر قرار دارد :

١- کالای مصرفی مورد نظر، برای تعدادی از مردم یا عموم آن ها، خریداری ، اجاره یا استفاده می شود و ممکن است به طور جداگانه متعلق به سازمان های عمومی یا شرکت های خصوصی باشد .

٢- کالای مصرفی مورد نظر، به طور فردی یا شخصی به جای استفاده حرفه ای (مانند: ساعت های زنگ دار ، کتری های برقی ، تلفن ها ، دریل برقی ) خریداری یا استفاده می شود .

3-کالاهای مرسوم که خدماتی به عموم مردم ارائه می کند(از جمله ماشین های فروش بلیط، ماشین های فتوکپی ، تجهیزات ورزشی ).

4- محصولاتی که در محیط کار استفاده می شوند ، ولیکن قسمتی از فعالیت های حرفه ای نیستند (مانند: استفاده از دستگاه یک قهوه ساز در یک دفتر کار) .

5-محصولات شامل نرم افزاری که حامی اهداف اصلی استفاده از محصول است (مانند: پخش کننده لوح فشرده).

این استاندارد برای موارد زیر کاربرد ندارد : ١- محصولات فیزیکی خالص بدون واسط کاربر (از جمله یک پارچ یا یک چکش). | 2- محصولاتی که در ظاهر یا اسلوب هدف اصلی هستند (از جمله یک ساعت بدون نشانه گذاری) . ٣- محصولاتی که به آموزش ویژه ، مهارت های خاص و یا دانش حرفه ای تخصصی نیاز دارند (از جمله ادوات موسیقی یا یک اتومبیل) . 4- محصولات نرم افزار مستقل .

ادامه این استاندارد را میتوانید از لینک زیر دانلود کنید.