استاندارد تعیین موقعیت فضایی و جهت حرکت - الزامات ارگونومیک ISIRI 13608

پیش گفتار

استاندارد" تعیین موقعیت فضایی و جهت حرکت - الزامات ارگونومیک" که پیش نویس آن در کمیسیون های فنی مربوط تهیه و تدوین شده و در دویست و هشتاد و ششمین اجلاس کمیته ملی استاندارد مهندسی پزشکی مورخ 1389 / 11 / 11 مورد تصویب قرار گرفته است، اینک به استناد بند یک ماده 3 قانون اصلاح قوانین و مقررات مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، مصوب بهمن ماه 1371، به عنوان استاندارد ملی ایران منتشر می شود . برای حفظ همگامی و هماهنگی با تحولات و پیشرفت های ملی و جهانی در زمینه صنایع، علوم و خدمات، استانداردهای ملی ایران در مواقع لزوم تجدید نظر خواهد شد و هر پیشنهادی که برای اصلاح و تکمیل این استانداردها ارائه شود، هنگام تجدید نظر در کمیسیون فنی مربوط مورد یاد آوری قرار خواهد گرفت . بنابراین، باید همواره از آخرین تجدیدنظر استانداردهای ملی استفاده کرد.

منبع و مأخذی که برای تهیه این استاندارد مورد استفاده قرار گرفته به شرح زیر است:

ISO 1503:2008,Spatial orientation and direction of movement_Ergonomic requirements

مقدمه

به منظور رعایت ایمنی و کارایی هر سامانه یا محصولی ضروری است که رابطه بین نحوه کنترل مد نظر کاربر یا اپراتور و جهت حرکت منتج شئ هدف، استاندارد شود. به عنوان مثال، اگر نحوه استفاده از دستگاه اطفاء حریق، استاندارد نباشد، استفاده سریع و مناسب در صورت وقوع حریق سخت خواهد بود. اگر برای افزایش سرعت یک ماشین ریلی الکتریکی می بایست در مدل الف اهرم را به جلو و در مدل ب به عقب حرکت داد در این صورت بروز خطاهای پیاپی انسانی و حتی تصادفات بسیار متحمل خواهند بود. اگر یک رایانه بر طبق آنچه بر روی صفحه نمایش داده شده جواب ندهد در این صورت فایده و کارایی نخواهد داشت و این رنجش کاربر یا اپراتور را به همراه خواهد داشت.| در کار ساختمانی، تاثیر، کارایی و رضایت مصرف کننده یا کاربری که قصد ایجاد یک تغییر دینامیک در هدف را دارد اما خواسته اش به وسیله تجهیزات خاک برداری انجام نمی شود محقق نخواهد شد. یکی از اهداف این استاندارد، نهادینه کردن روند بهبود ایمنی از طریق جلوگیری از بروز خطای انسانی در هنگام استفاده و نیز نگه داری از یک سامانه و یا محصول می باشد. هدف دیگر بهبود اثر بخشی، کارایی و رضایت مصرف کننده یا کاربر از طريق تحقق تغییر حالت و یا حرکت هدف بر مبنای خواسته کاربر یا اپراتور است.

این استاندارد در بردارنده مسائل ارگونومیک است که نحوه طراحی را با هدف هر چه قابل استفاده تر کردن این استاندارد در بر خورد با پیشامدهای دنیای واقعی، تحت تاثیر قرار می دهد. این استاندارد در تعامل مستقیم با اصول طراحی ارگونومیک و الزامات تولید و نحوه کار سامانه ها به صورت ترکیبی است - هم برای سامانه های تکنیکی قرار دادی و هم برای اطلاعات تازه توسعه یافته تکنیکی سامانه های مرتبط.

هدف و دامنه کاربرد

هدف از تدوین این استاندارد، تعیین اصول طراحی، روش های اجرایی، الزامات و توصیه هایی برای آشنایی فضایی و نحوه حرکت کنترل ها و نمایشگرهای مورد استفاده در ماشین آلات، روبات های صنعتی، ماشین های اداری، ماشین های خاک برداری، وسایل نقلیه (اتومبیل ها، قطارهای الکتریکی کابین های روان هواپیماها، کشتی ها و غیره)، اطلاعات کالاهای روزانه، وسایل عمومی و قطعات عملیاتی بکار رفته در تسهیلات ساختمانی می باشد.

هم چنین الزامات اصلی تشخیص و درک عملی نحوه کنترل و جهات حرکت یا تغییر وضعیت هدف را در کنار سایر روابط مورد بحث، مشخص می نماید. همچنین این استاندارد برای تعیین موارد زیر در نظر گرفته شده است :

- محورهای ابعاد سه گانه، سیستم نظارت، حرکت خطی، حرکت چرخشی و نیز حرکات دو و سه بعدی در یک فضای پویا را به ترتیب تعیین می کند.

- اصول چهارگانه نحوه کنترل و جهت حرکت هدف و یا یک نمایشگر به صورت عملیاتی را شرح دهد.

- فراهم کننده الزامات و توصیه هایی برای طراحی رابط گرافیکی کاربر (GUI) می باشد که بیان گر رابطه بین عملیات کامپیوتری، حرکت تصاویر روی صفحه نمایشگر مرتبط با خصوصیات انسانی و نیز ضامن رعایت ایمنی و حفظ کارایی مورد نیاز در انجام وظایفی است که در آن ها از کامپیوتر کمک گرفته می شود.

- بیانگر اصول طراحی و توصیه هایی برای تشخیص جهات حرکت هدف و چگونگی هدایت یک سیستم کنترل مختلط با استفاده از یک کنترل چند جهته است که به آسانی اعمال گوناگون مورد نظر یک مصرف کننده یا کاربر را همانند آن چه در محیط های صنعتی به منظور اهداف تجاری دیده می شود، تشخیص می دهد.

- تا حد امکان ارائه کننده اصول و توصیه هایی برای نحوه طراحی سیستم های جدید است.

یادآوری - توصیه ها و الزامات ارگونومیکی داده شده در این استاندارد هم چنین در زمینه طراحی نحوه حرکت در سایر ابزار آلات صنعتی مانند وسایل پزشکی، وسایل و ماشین آلات ساخت دستگاه های تلویزیون و دستگاه های بازی رایانه ای کاربرد دارد.

ادامه این استاندارد را میتوانید از لینک زیر دانلود کنید.