استاندارد تجهیزات الکتریکی پزشکی - شاخص پرتودهی سیستم های تصویر برداری پرتو X دیجیتالی - قسمت ۱: تعاریف و الزامات پرتونگاری عمومی INSO-17710-1

مقدمه

ارتباط مسقیم بین سطح پرتودهی در آشکارساز و دانسیته نوری در رادیولوژی فیلم اسکرین به خوبی ایجاد شده است. این مورد در رادیوگرافی دیجیتالی، جایی که تقریبا همیشه مشخصه تصویر ثابت با استفاده از فرآیند تصویر خودکار بدست میاید، وجود ندارد. نتیجتا، انحرافات از پرتودهی مورد نظر مثلا بالا یا پایین بودن پرتودهی، بوسیله تغییر روشنایی تصویر نمایان نمی گردد. در حالی که کاهش پرتودهی باعث افزایش نویز تصویر می گردد (از نقطه نظر حفاظت در برابر پرتو) تاثیر افزایش پرتودهی را نمی توان در تصویر مشاهده کرد.

بنابراین، تولید کنندگان مختلف از سیستم های رادیوگرافی دیجیتال شاخص های پرتودهی مختلف را برای تجهیزاتشان معرفی کرده اند. این ها اعداد هستند که از اطلاعات اولیه هر تصویر بدست می آیند و می توانند بعنوان نتیجه ای از میزان پرتو رسیده به سطح آشکارساز باشند. به هر حال، شاخص های پرتودهی به وسیله کارخانه سازنده دستگاه و یا سیستم تصویر برداری تعریف گردیده و می توانند از لحاظ تعریف و مقیاس با یکدیگر متفاوت باشند. یک شاخص پرتودهی متحد الشکل برای تمامی سیستم های رادیوگرافی دیجیتالی به منظور سهولت در استفاده مورد نیاز است. به عنوان مثال: برای ایجاد سطوح راهنمای اختصاصی در داخل یک دپارتمان رادیولوژی با وجود دستگاه های دیجیتال مختلف.

این استاندارد معرفی مفهوم این شاخص پرتودهی می باشد. آنچه در اینجا مطرح می شود، رجوع به تعریف، مقیاس و الزامات عمومی برای شاخص پرتودهی می باشد. مشروح فرآیند محاسبات ( الگوریتم نرم افزار) خارج از این استاندارد است و به ممانعت از پیشرفت فنی مربوط نمی شود.

شاخص پرتودهی به کاربر اجازه می دهد تا در مورد کیفیت تصویر مورد نظر بر اساس میزان، پرتودهی رسیده به سطح آشکارساز دیجیتال قضاوت نماید. به یاد داشتن شاخص پرتودهی، مطابق با آنچه در این استاندارد تعیین شده است، از سیگنال تصویر مشتق شده و به نوبه خود معمولا به انرژی جذب شده در آشکارساز یعنی: دز آشکارساز ارتباط دارد و نه بطور مستقیم به کرمای هوا گیرنده تصویر، ارتباط دارد. رابطه شاخص پرتودهی با گرمای هوا گیرنده تصویر ( کرمای هوا در سطح آشکارساز) تنها در شرایط کیفیت پرتودهی حین کالیبراسیون برقرار خواهد بود. به هر حال، این تعریف بر این اساس که کیفیت تصویر در رادیوگرافی دیجیتال اصولا بر مبنای سطح سیگنال به نویز می باشد، به نوبه خود بوسیله انرژی جذب شده تعیین گردیده است. پیوست الف شرح مبانی منطقی، ویژگی ها و چگونگی استفاده از شاخص پرتودهی را فراهم می سازد.

سطح پرتو گیری آشکارساز مورد نیاز برای بدست آوردن سطح مناسبی از کیفیت تصویر ممکن است بر حسب قسمت بدن، زاویه دید، یا سیستم تصویربرداری پرتو X مورد استفاده، مشابه با شاخص پرتودهی مناسب، متفاوت باشد. این استاندارد پارامتر ثانویه (که شاخص انحراف نامیده می شود و به مقدار کمیت انحراف شاخص پرتودهی واقعی از شاخص پرتودهی مناسب ( که شاخص پرتودهی هدف نامیده شده) را معرفی می کند. 

پیش گفتار

استاندارد تجهیزات الکتریکی پزشکی - شاخص پرتودهی سیستم های تصویر برداری پرتو X دیجیتالی - قسمت 1: تعاریف و الزامات پرتونگاری عمومی " که پیش نویس آن در کمیسیون های مربوط توسط سازمان ملی استاندارد ایران تهیه و تدوین شده و در چهار صد و چهاردهمین اجلاس کمیته ملی استاندارد مهندسی پزشکی مورخ 92 / 10 / 30 مورد تصویب قرار گرفته است، اینک به استناد بند یک ماده 3 قانون اصلاح قوانین و مقررات مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، مصوب بهمن ماه 1371 ، به عنوان استاندارد ملی ایران منتشر می شود .

برای حفظ همگامی و هماهنگی با تحولات و پیشرفت های ملی و جهانی در زمینه صنایع، علوم و خدمات، استانداردهای ملی ایران در مواقع لزوم تجدید نظر خواهد شد و هر پیشنهادی که برای اصلاح و تکمیل این استانداردها ارائه شود، هنگام تجدید نظر در کمیسیون فنی مربوط مورد توجه قرار خواهد گرفت . بنابراین، باید همواره از آخرین تجدیدنظر استانداردهای ملی استفاده کرد.

منبع و ماخذی که برای تهیه این استاندارد مورد استفاده قرار گرفته به شرح زیر است:

IEC62494-1:2008, Medical Electrical equipment- Exposure index of digital X-ray imaging systems- Part 1: Definitions and requirements for general radiography

هدف و دامنه کاربرد

هدف از تدوین این استاندارد، تعیین تعاریف و اصطلاحات مرتبط با شاخص پرتودهی تصاویر بدست آمده از سیستم های تصویربرداری دیجیتال پرتو X ، می باشد.

این استاندارد، برای سیستم های تصویربرداری دیجیتال پرتو X در رادیوگرافی عمومی که در آن تصاویر پرتو X جهت کاربردهای عمومی به کار می روند نیز کاربرد دارد.

این استاندارد علاوه بر آن برای موارد زیر نیز به کار می رود:

الف - سیستم های تصویر برداری CR' (بر پایه فسفرهای تحریک پذیر)،

ب- سیستم های تصویر برداری دیجیتال فلت،

پ- سیستم های تصویر برداری دیجیتال CCD'،

سیستم های تصویر برداری دیجیتال بر پایه تشدید کننده تصویر و سیستم های تصویر برداری دیجیتال برای ماموگرافی یا دندانپزشکی در این استاندارد کاربرد ندارد.

این استاندارد شاخص پرتودهی را برای تصاویری تعیین می کند که فقط با یک بار تابش پرتو ایجاد شده اند. تصاویر تولید شده از تابش دهی مکرر به عنوان مثال: سی تی اسکنه یا تصاویر حاصل از انرژی دو گانه یا چند دیدگاه روی یک صفحه CR را شامل نمی شود.

ادامه این استاندارد را میتوانید از لینک زیر دانلود کنید.