راهنمای خرید سیستم های PACS رادیولوژی

ملاحظات خرید سیستم های ارتباطی بایگانی تصاویر (پکس یا PACS)

نام های دیگر وسیله: سیستم های ارتباطی مدیریت تصاویر، IMACS

مواردی که در این قسمت بیان می شوند، ویژگی های پایه ای مورد نیاز دستگاه هستند. این ویژگی ها برای داشتن حداقل عملکرد سیستم های ارتباطی و بایگانی تصاویر (PACS یا Picture Archiving and Communication Systems) پیشنهاد میشود.

ماهیت سیستم های ارتباطی و بایگانی تصاویر (PACS) بگونه ای است که بشدت قابل تنظیم هستند، بنابراین بیمارستان ها باید انتظارات خود را از این سیستم ها بطور کامل مشخص کنند. برخی از تامین کنندگان تنها نرم افزار این سیستم ها را ارائه میدهند و دست بیمارستان را در انتخاب سخت افزار سیستم باز میگذارند، درحالیکه برخی دیگر مرکز را ملزم به خرید هر دو قسمت نرم افزاری و سخت افزاری از خودشان میکنند. این امر پیامدهای هزینه ای خاص خودش را دارد که باید ملاحظه شود.

به هرحال، تمام سیستم ها باید ویژگی های خاصی داشته باشند. سیستم باید از اتصال همزمان کاربران به تعداد نامحدود پشتیبانی کرده، ظرفیت ذخیره سازی درخواستی و قابلیت ذخیره طولانی مدت داشته باشد، دارای سیستم رمزگذاری مناسب بوده و ترجیحا از سوکت امن 128 بیتی(SSL) استفاده کند. تامین کننده باید پشتیبانی تلفنی 24 ساعته، هفت روزه هفته ارائه کرده و دارای پشتبانی از طریق سایت حداکثر به مدت یک روز باشد. علاوه براین، عرضه کننده باید مسئولیت آموزش پس از نصب، مانیتورینگ و به روز رسانی سیستم را برعهده بگیرد.

تامین کننده های سیستم های ارتباطی و بایگانی تصاویر(PACS)، انواع ویژگی های نرم افزاری، و به طور کلی قابلیت هایی که کاربرد بیشتری دارند و بهتر در سیستم بیمارستان عمل میکنند را پیشنهاد میدهند. ورود مستقل کاربران به سیستم کاری، سیستم کنترل و نظارت سرپرست از لیست کارها و اطلاع رسانی اتوماتیک از آزمون های قبلی از ویژگی های مهم این سیستم ها تلقی میشود.

این سیستم ها باید به تصاویر مبتنی بر وب، همراه با انواع ابزارهای ویرایش و محاسبات تصویر دسترسی داشته و امکان جستجوی بیمار را نیز داشته باشند.  PAC ها باید هر دو قابلیت فشرده سازی بدون اتلاف اطلاعات تصاویر و با اتلاف اطلاعات تصاویر را داشته باشند. داشتن رابط گرافیکی کاربر(GUI) مبتنی بر بیمار و مناسب برای مدیریت سخت افزاری، پشتیبانی خودکار از خطای اجزای مهم و منبع تغذیه پشتیبان(UPS) بمنظور پشتیبانی از منبع تغذیه اصلی دستگاه از ویژگی های مهم هستند که باید در سیستم وجود داشته باشند. دیتابیس باید به طور خودکار حداقل یک بار در هر ساعت یک نسخه پشتبان از اطلاعات ایجاد کند و درصورت عدم موفقیت برای ایجاد این نسخه باید بصورت اتوماتیک هشداری مبنی بر عدم تهیه این نسخه را اعلام کند. پکس (PACS) باید توانایی ارتباط با سیستم های دیگر بیمارستان را داشته باشد. داشتن ویژگی های ارتباط دو طرفه با سیستم اطلاعات رادیولوژی(RIS)، ادغام اطلاعات با سیستم سلامت و رابط گزارش نویسی از ملاحظات مهم این سیستم ها میباشد.

ملاحظات دیگرخرید

به منظور تسهیل در فرآیند اضافه کردن ویژگی به شبکه در آینده، سازگاری با نسخه فعلی استاندارد ارتباطات و تصاویر دیجیتال در پزشکی (DICOM یا Digital Imaging and Communications in Medicine)، باید بعنوان یک الزام برای تمام تجهیزات تازه خریداری شده (از جمله دستگاه های ذخیره سازی)، رعایت شود. خریداران باید گواهینامه انطباق سیستم ها را با استاندارد DICOM، از تامین کنندگان درخواست نمایند که در آن اطلاعات هدف، کلاس های خدمات و رمزگذاری داده ها با جزئیات توضیح داده شده است. خریداران باید توجه داشته باشند، اگرچه سیستم های PACS مطابق با الزامات DICOM هستند، ولی ممکن است داده ها در فرمت DICOM ذخیره نشوند.

این موضوع چند سال بعد و تنها زمانی که بخواهیم داده ها را  به یک PACS جدید منتقل کنیم مسئله ساز میشود. قبل از خرید PACS، این سوال که در زمان انتقال داده ها چه مسائلی ممکن است دخیل شوند، را باید از تامین کننده پرسید.

علاوه بر رعایت استانداردها، موارد زیر قبل از خرید PACS  باید در نظر گرفته شوند:

• بیمار و مسائل اطلاعاتی
• تعداد تصاویر تولید شده در بخش بصورت روزانه، و ارتباط آن با ظرفیت سیستم ذخیره سازی تصاویر
• پیک یا ماکزیمم تقاضای بررسی تصاویر به طور همزمان، توسط پزشکان و رادیولوژیست ها با توجه به تعداد مشاهده و تشخیص ها در ایستگاه های کاری (استیشن کاری یا workstation)
• روش های مشاهده و بازیابی تصویر، استفاده شونده توسط پزشکان و رادیولوژیست ها در رابطه با ویژگی های رابط کاربری در ایستگاه های کاری (به عنوان مثال، مشاهده چند تصویر، زوم، ویژگی های بهبود تصویر)
• پذیرش کاربر در ایستگاه های کاری، تولید گزارش، وضعیت بیمار، ویژگی های پردازش تصویر
• در دسترس بودن و نیاز به پردازش سه بعدی تصویر (3D) و ابزارهای تصویر سازی
• در دسترس بودن و امکان پذیر بودن ارتباط و اتصال با سیستم های PACS، RIS، HIS
• قابلیت های شبکه ای چند بخشی به منظور توسعه خدمات و یکپارچه سازی سیستم با شبکه شهری (MAN یا Metropolitan Area Network) و یا شبکه گسترده (WAN یا Wide Area Network)، به عنوان مثال، مراکز تصویربرداری سرپایی، سایر بخش های رادیولوژی بیمارستان.
• الزامات فضای ذخیره سازی برای قسمت ذخیره سازی دستگاه های PACS ، (در حال حاضر تامین کنندگان راه حل های DVD, BD-R, LTO, DDS, NAS, SAN, MIA، و دستگاه های RAID، را ارئه میدهند).
• مسئولیت پذیری مدیریتی برای عملکرد و تعمیر و نگهداری سیستم
• الزامات مدیریتی سیستم
• صرفه جویی در هزینه های کوتاه مدت، بلند مدت و غیر مستقیم، مانند هزینه فیلم، نرخ صدور صورت حساب، بازده و زمان پاسخگویی
• سازگاری با سایر خدمات پزشکی (به عنوان مثال، قلب و عروق، آسیب شناسی)

برنامه نصب و راه اندازی دقیق نیز بسیار مهم است. زیرا ممکن است کل اتاق به سخت افزار، مسیر هوا، استفاده از فضای کف اتاق و کابل کشی، اختصاص داده شود که باید به دقت بررسی گردد. برای حفاظت در برابر آتش سوزی و به منظور جلوگیری از آسیب های سخت افزاری، آب پاش ها باید توسط سیستم های گاز بی اثر جایگزین شوند. برقراری ارتباطات سیگنالی برای مسافت های دورتر احتمالا به تجهیزات اضافی مانند: مودم های تلفن و یا خطوط فیبر نوری نیاز دارد و اضافه کردن این تجهیزات ویژه، مشکلاتی در طراحی و افزایش هزینه ها را ممکن است در بر داشته باشد.

برخی از پزشکان در مقابل خواندن گزارش ها و بررسی تصاویر در مانیتور مقاومت میکنند، و داده های ثبت شده و کاغذی را ترجیح میدهند. مراکزی که در حال خرید سیستم های پکس هستند، به کمک پزشکان در انطباق با نسخه الکترونیکی تصاویر و گزارش ها به جای نسخه کاغذی (Hard Copy)، ممکن است نیاز داشته باشند.

همچنین کاربران باید چالش های ارتباط پکس با سیستم های HIS یا RIS فعلی مرکز را بررسی، و به موارد زیر توجه نمایند:

• پریفچینگ (Prefetching) یا واکشی اولیه و مسیریابی خودکار (Autorouting)
• وجود حالت DICOM در مدیریت لیست کاری
• روش های ادغام و یکپارچه سازی
• ناسازگاری تبادل داده ها

ملاحظات زیست محیطی

به عنوان یک نتیجه از افزایش نگرانی های زیست محیطی و حفاظت از منابع، بسیاری از تولیدکنندگان خود را با روش های تولید سبز (Green Shipping) تطبیق داده اند، بطوریکه ویژگی هایی به محصولات اضافه کرده اند که بهره وری انرژی آنها بهبود یافته و قابلیت بازیافت محصولات بیشتر شده است. علاوه براین مراکز درمانی و سازندگان تجهیزات، فرآیند تطبیق خود را با طرح های سبز (Green Initiatives) آغاز کرده اند که طراحی  های ساخت و شیوه های کار در سازمان را به کاهش هدرفت و استفاده از مواد بازیافتی تشویق می کند.

مراکز باید سازندگانی را در نظر داشته باشند که برنامه های کاملی برای بازپس گیری و تعویض قطعات سیستم (مانند مانیتورها) با مدل های جدید پیشنهاد می دهند. اگر تامین کننده ای چنین برنامه ای برای وسیله خود نداشت، بیمارستان باید هزینه های دفع وسیله را در زمان جایگزینی مطابق با قوانین حفاظت محیطی محلی از فروشنده دریافت کند. مدل های ساخته شده از مواد قابل بازیافت و کالاهایی که در مراکز سبز تولید میشوند، مطلوب میباشند.

ذخیره سازی دیجیتال تصویر، فضای ذخیره سازی، دفع فیلم ها و همچنین نیاز به خرید فیلم و تولید دوباره آنها را کاهش میدهد.

کنترل هزینه های خرید

به منظور به حداکثر رساندن چانه زنی، به بیمارستان ها توصیه میشود تا قبل از خرید دستگاه، مذاکره برای عقد قرارداد سرویس را نیز داشته باشند. خریداران باید در مورد بندی از قرارداد که فسخ نشدنی است مبنی بر دسترسی به رشد و ارتقا سیستم مذاکره نمایند. اغلب تامین کنندگان سیستم های ماژولار ارائه میدهند که میتواند به سیستم های نهایی با مشخصات بالاتر، ارتقا و گسترش یابد، این ویژگی جزو برنامه های اعتباری برای مشتریان است که آنها را قادر میسازد تا در یک دوره زمانی خاص سیستم های خود را ارتقا دهند.

خریداران باید مطمئن شوند که آموزش برنامه ها در قیمت خرید گنجانده شده باشد. برخی از تامین کنندگان برنامه های آموزشی گسترده تری را در سایت و یا خارج از سایت با اخذ هزینه های اضافی ارائه می دهند.

برخی از سازندگان پکس ها به منظور ارتقا سیستم های خود، رابط هایی با ارائه دهندگان خدمات برنامه ها (ASP یا Application Service Providers) برقرار کرده اند. فایل ها و پایگاه های داده که در مکانی دور و بر روی زیرساخت های تکنولوژی ASP قرار دارند، توسط سرورهای توزیع شده مدیریت میشوند. تنها ایستگاه های کاری (Workstations) و تعداد محدودی از تجهیزات ارتباطی بصورت فیزیکی در بیمارستان وجود دارند. سرور ASP، توسط: WAN با استفاده از اینترنت، شبکه خصوصی مجازی (VPN)، و یا یک خط خصوصی به بیمارستان متصل میشود. بیمارستان برنامه های کاربردی یا همان اپلیکیشن ها را از ASP، برای هر کاربر، هر تراکنش، یا بر اساس قرارداد ماهانه اجاره میکند.

برنامه های ASP، به منظور شبیه شدن به سیستم LAN (شبکه محلی) طراحی شده اند، اگر چه تمام عملیات با استفاده از یک مرورگر اینترنت و یا یک برنامه سبک که با کاربر در ارتباط است انجام میشود و در طول یک شبکه WAN منتقل میگردد. تعمیر و نگهداری و ارتقا بر اساس زمان بندی ASP انجام میشود، و معمولا سطح سفارشی کردن کمتر از آن چیزیست که برای نصب و راه اندازی در یک مرکز خاص مورد انتظار است، زیرا ASP سعی میکند استاندارد سازی برای بسیاری از مشتریان کارایی داشته باشد.

کدهای UMDNS مرتبط با سیستم های پکس:

16247- سیستم های اطلاعاتی، بایگانی تصاویر و ارتباطی، رادیولوژی

تدوین و ترجمه: مهندس علیرضا فرهام فرد